Werner Laubi Opowiadania Biblijne © Copyright for the Polish edition by Wydawnictwo „JEDNOŚĆ", Kielce 2005 ISBN 83-7224-973-3 Potrawa z soczewicy Rdz 25,19-34; 27,1-40 Uwagi wstępne Rebeka była piękną dziewczyną, gdy Eliezer starał się o nią dla Izaaka. Przez dwadzieścia lat pozostawała bezdzietna. Kiedy zaszła w ciążę, zaniepokoiła ją walka dzieci w jej łonie. Poszła więc zapytać o to Pana. Odpowiedź jaką otrzymała wyjaśniła jej, że nosi w sobie nie tylko dwoje dzieci, lecz dwa narody: Izrael i Edom. Ich przedstawicielami są Jakub i Ezaw. Już przy narodzinach bliźniaków ujawnia się przebiegłość Jakuba. Jego imię oznacza „trzymający za piętę" - czyli ten, który potrafi posługiwać się dowcipem i podstępem. Prawo pierworodztwa, które odgrywa dużą rolę w opowiadaniu o potrawie z soczewicy, należy rozumieć w powiązaniu z sytuacją dwojga dzieci i obydwu narodów. Nie należy jednak mylić go z prawem dziedziczenia. Prawo to wyróżniało pierworodnego syna spośród pozostałego rodzeństwa, ale także nakładało na niego szczególne obowiązki. Po śmierci ojca pierworodny otrzymywał podwójny udział w majątku i przejmował pozycję po ojcu. Musiał jednak utrzymywać jeszcze niezamężnych członków rodziny. Według tego prawa Ezaw jako pierworodny musiałby pójść w ślady swojego ojca i zostać pasterzem. Zamiast tego prowadził on niespokojne życie myśliwego, podczas gdy młodszy Jakub stał się dobrze ułożonym, porządnym człowiekiem, mieszkał w namiotach i był - w przeciwieństwie do Ezawa - związany ze wspólnotą i jej obyczajami. Widać tu dokładnie, że Ezaw i Jakub są więcej niż tylko odrębnymi osobowościami. Poza tym, że są protoplastami różnych narodów, uosabiają także przeciwstawne typy ludzkie: Jakub uosabia odpowiedzialnego, aktywnie uczestniczącego w życiu wspólnoty człowieka; Ezaw zaś - niezależnego samotnika chodzącego własnymi drogami. Edomici, pochodzący z rodu Ezawa, zamieszkiwali górzysty kraj na południe od Morza Martwego i na wschód od Araby - rowu, który ciągnie się od Morza Martwego do zatoki Akaba i miasta Ejlat. Byli znani jako dzielni wojownicy i myśliwi, ale uprawiali także rolę, sadzili winną latorośl i zajmowali się handlem. Gdy Izraelici uciekali z Egiptu, Edomici zabraniali im przechodzić przez ich kraj. Do wrogości między obydwoma krajami doszło już za panowania króla Izraela - Saula. Jego następca - Dawid odniósł zwycięstwo nad Edomitami w Dolinie Soli (2 Sm 8,13). Całkowity podbój Edomu dopełnił Joab - dowódca wojska Dawida (1 Kri 11,15). Kraj znalazł się pod okupacją izraelską i rządzili nim królowie - wasale. Jednak pod panowaniem króla Salomona doszło do powstania. Książę Hadad, który w czasach Dawida uciekł do Egiptu, powrócił do Edomu i za Jorama - następcy Jozafata (około 850 r. przed Chr.) Edomici pod jego dowództwem ostatecznie zrzucili jarzmo izraelskie. O powyższych wydarzeniach jest już mowa w „błogosławieństwie", jakiego Izaak udzielił Ezawowi (Rdz 27,39n). Znajduje się tam wzmianka o nieżyznej ziemi kraju Edomitów, o okupacji pod władzą Jakuba, ale także o możliwości uwolnienia od jarzma. Przez prawo pierworodztwa, o którym mówi opowiadanie o Jakubie, rozumie się coś więcej niż tylko prawo dziedziczenia. Przede wszystkim chodzi o przyjęcie ojcowskiego błogosławieństwa, a tym samym o wypełnienie Bożej obietnicy. (Więcej szczegółów zobacz w Uwagach wstępnych do opowiadania pt.: Błogosławieństwo!). Według 1. Księgi Samuela (24,3) w pobliżu Engaddi na pustyni Judy znajdowała się Skała Dzikich Kóz. Jakub rozważnie idzie naprzód. Ezaw musi potwierdzić przysięgą swoją obietnicę odstąpienia prawa pierworodztwa bratu. Przysięga oznacza dla partnera, w każdym przypadku, absolutne związanie się. Także dawniej gotowanie nie było pracą przypisaną wyłącznie kobietom, o czym świadczą wiersze Księgi Rodzaju (25,29 jak również 27,31). Soczewica była znana na Wschodzie już przed ośmioma tysiącami lat. Obraną soczewicę przygotowywano z olejem i przyprawami korzennymi. W ciężkich czasach zmieloną albo przysmażoną dodawano do ciasta chlebowego, aby je rozciągnąć. Gdy Ezaw wracał do domu z polowania był tak wyczerpany i głodny, że za gotowaną soczewicę i chleb odstąpił Jakubowi prawo pierworodztwa. Na co przydałoby mu się później sze błogosławieństwo oj ca, j eżeli teraz musiałby umrzeć z głodu? (Rdz 25,32-34). Opowiadanie — Złapałem ją! Ezaw macha małą klatką nad swoją głową we wszystkie strony i biegnie poprzez wieś do namiotu swoich rodziców. Jest to największy i najładniejszy namiot. Stoi w samym środku wsi. — Złapałem ją! — woła ciągle Ezaw. Jego czerwone włosy powiewają na wietrze. Nie patrzy na drogę. Nie widzi, że jego brat Jakub siedzi na ziemi przed namiotem rodziców i bawi się z młodą owieczką. Ezaw ciągle spogląda na klatkę, którą ściska w pięści i woła: — Złapałem ją! Właśnie potyka się o Jakuba i jak długi upada na ziemię. — Ty durniu! — woła Ezaw. — Nie możesz usiąść gdzie indziej? — Sam jesteś durniem! — odpowiada Jakub. — To ty nie możesz biegać gdzie indziej? — Nie! — mówi Ezaw. — Muszę zanieść ją ojcu! Jakub i Ezaw są bliźniakami, ale Ezaw jest starszy. On pierwszy przyszedł na świat. Chociaż są bliźniętami, nie są do siebie podobni. Ezaw ma czerwone włosy, a Jakub czarne. Ezaw jest większy i silniejszy od Jakuba, ale Jakub za to jest zwinniejszy i bardziej przebiegły niż jego brat. — Co musisz tak szybko przynieść ojcu? — pyta Jakub. Ezaw z trudem wstaje. Podsuwa klatkę Jakubowi pod nos. Klatka jest zmajstrowana z małych gałęzi. Skacze w niej w różne strony myszka. — Muszę przynieść ojcu tę mysz — mówi Ezaw. — Ojciec chętnie jada pieczeń z dziczyzny. — Zwariowałeś — mówi Jakub. — Nie zwariowałem! — woła Ezaw. — Ojciec ciągle mówi, że bardzo lubi jeść dziczyznę. — Tak, prawdziwą dziczyznę—odpowiada Jakub. — Dzikie kozy albo koziorożce. Ale przecież nie myszy! Nikt nie jada mysz! — Pomimo to przyniosę ją ojcu! — mówi Ezaw. — Nie przyniesiesz jej! — mówi Jakub. — Przyniosę ją! Kiedy Ezaw chce wskoczyć do namiotu, Jakub podstawia mu nogę. Ezaw potyka się. Pułapka spada na twardą ziemię przed namiotem. Gałęzie łamią się. Mysz wydostaje się z niej i znika między namiotami. Wtedy Ezaw rzuca się na Jakuba. Zwarci w uścisku przewracają się na ziemię. — Mamo! — woła Jakub. — Ten Ezaw mnie bije! Z namiotu wychodzi Rebeka. Ma długie czarne warkocze. Na rękach błyszczą ciężkie, złote pierścienie. — Pomóż mi, mamo! — woła Jakub. Rebeka pociąga Ezawa za ubranie. — Puść Jakuba! — woła. — On wypuścił moją mysz! — krzyczy Ezaw. — Puść go natychmiast! — rozkazuje matka. — Chcę odzyskać moją mysz! — ryczy Ezaw. Po jego policzkach płyną łzy. Jego twarz jest umorusana i czerwona z gniewu. Teraz dochodzi z namiotu męski głos: — Puść go, Ezawie. I obaj wejdźcie tu do mnie. Ezaw zostawia swojego brata i wpada do namiotu. Namiot ma parę pomieszczeń. Pokoje są oddzielone od siebie skórami i zasłonami. Tu wewnątrz jest ciemniej niż na zewnątrz. Światło wpada tylko przez dziurę w suficie. Pokój, do którego wchodzi Ezaw, wyłożony jest kolorowymi wełnianymi dywanami i miękkimi poduszkami. Na poduszkach leży Izaak. Jest już stary. Jego broda jest biała, a jego twarz jest pełna zmarszczek. Rebeka i on mieli dzieci dopiero w późnym wieku. Obok Izaaka klęczy służący, i wachlując go kawałkiem twardej skóry, wprowadza mu do namiotu chłodne powietrze. Ezaw rzucił się na poduszkę obok ojca, Jakub zaś schronił się przy matce. — Jesteście dwoma czupurnymi kogutami — mówi ojciec i głaszcze Ezawa po jego czerwonych włosach. — Oni zawsze ze sobą walczyli — mówi matka i głaszcze Jakuba po jego czarnych włosach. — Gdy jeszcze nie byli na świecie, to już bili się nawzajem w moim brzuchu. Ich uderzenia tak mnie bolały, że robiło mi się niedobrze. — Jakub jest winien! — mówi Ezaw. — Chciałem przynieść ojcu dzikie zwierzę! — To nie jest żadne dzikie zwierzę — szlocha Jakub. — To była mysz. Całkiem zwyczajna, wstrętna mizerna mysz. — Ale ja ją sam złapałem — mówi Ezaw. — Jestem myśliwym. Ojciec uśmiecha się. — Kiedy już będziesz duży, Ezawie — mówi — możesz rzeczywiście pójść na polowanie, ze strzałą i z łukiem. I wtedy będziesz mógł przynieść mi dziką kozę i upiec mi ją. Tak, jak lubię. — Nie musisz mu jeszcze wmawiać zawodu myśliwego, Izaaku! — mówi Rebeka. — Ezaw już teraz włóczy się wszędzie. Rzuca kamieniami do ptaków i łapie każdą szarańczę i każdą mysz. — Jeżeli on chce zostać myśliwym, to powinien nim zostać — mówi Izaak. Rebeka kręci nosem. — Myśliwi to hołota! — mówi. — Ja nie chcę zostać myśliwym — woła Jakub i wyciera swoje łzy wełnianą suknią matki. — Ja pozostanę w domu, przy tobie mamo. I będę pilnował owiec. — Ty jesteś moim skarbem — mówi Rebeka i całuje Jakuba. Ezaw przytula się do ojca. — Jutro nauczę cię, jak obchodzić się z łukiem i strzałą— mówi Izaak do Ezawa. — A teraz obaj podajcie sobie ręce i zawrzyjcie pokój między sobą! Ezaw i Jakub niechętnie podają sobie dłonie. Mijają lata. Chłopcy stają się młodymi mężczyznami. Jakub razem ze służącymi pilnuje owiec swojego ojca. Strzyże je dwa razy w roku. Pakuje wełnę w duże wiązki i dostarcza do miasta namiotów. Służące przędą wełnę i tkają materiały. Jakub nabiera siły dzięki pracy przy trzodzie. Ezaw stał się myśliwym. Wędruje po lasach i górach. Kocha samotność i jest zadowolony, jeżeli przez cały dzień nie spotka żadnego człowieka. Najczęściej ogrzewa go słońce. Czasem jednak pada deszcz, zimą wieje zimny wiatr, ale to wszystko nie przeszkadza Ezawowi. Jego skóra jest mocna, twarda. Jego ręce, nogi i całe ciało jest zahartowane jak ciało zwierzęcia. Dziko rośnie jego czerwona broda i dziko patrzą jego czarne oczy. Czasem przez cały tydzień nie przychodzi do wsi namiotów. Także teraz Ezaw jest już kilka dni poza domem. Był w górach, ale nic nie upolował. Zjadł swoją żywność i jego żołądek burczy. Po drodze do domu przechodzi obok skał, gdzie żyją koziorożce. Tam spostrzega dziką kozę ogryzającą rzadkie pączki trawy, które rosną na skałach. Ezaw napina swój łuk strzelniczy. Ostrożnie podchodzi do skały; chowa się za nią. Koza wspina się dalej. Wtedy Ezaw sięga prawą ręką do kołczanu, który przewiesił sobie przez ramię, wyciąga strzałę. Strzała ma lekki, prosty trzon z trzciny i ciężkie zakończenie z kamienia. Na końcu trzonu znajdują się dwa pióra. Mężczyzna napina łuk. Przymyka oko i celuje. Gdy chce wypuścić strzałę, gdzieś kracze ptak. Spłoszona koza robi skok i znika za skałą. Z trzaskiem strzała rozbija się na kamieniu. Ezaw tupie swoim skórzanym butem o ziemię. — Poczekaj tylko — wymyśla —jeszcze cię dostanę! Potem przewiesza łuk przez plecy i szykuje się w stronę domu. Gdy przychodzi do wsi namiotów, słońce jest już nisko. Przed namiotami siedzą słudzy i służące. Opowiadają sobie historyjki, śpiewają, śmieją się. — Co jest do jedzenia? — woła Ezaw. — Mógłbym opróżnić wszystkie garnki. — Już są opróżnione! — mówi jedna służąca. — Ale idź do Jakuba. Wrócił z pastwiska później niż my i teraz sam coś sobie gotuje. Ezaw spieszy do namiotu, w którym mieszka razem z bratem. Przed namiotem płonie ogień. Na ogniu stoi garnek przykryty pokrywką. Obok ognia przykucnął Jakub. W ręku ma dużą drewnianą łyżkę używaną do gotowania. — Od wczoraj nic nie jadłem! — woła Ezaw już z daleka. Biegnie do ognia i podnosi z garnka pokrywkę. Bucha mu w twarz chmura pary. Ezaw wącha. Ślinka cieknie mu do ust. Jakub odsuwa Ezawa i miesza łyżką w garnku. — Jeżeli od wczoraj nic nie jadłeś — mówi — to sobie coś ugotuj! — Jestem za bardzo zmęczony — odpowiada Ezaw. — Ale daj mi trochę tego czegoś czerwonego, co pływa w garnku! Jakub się śmieje. — To jest soczewica — mówi. — Moja soczewica. — Pozwól mi zjeść — żebrze Ezaw. — Co mi dasz za to? — Co chcesz! — Więc daj mi za to twoje prawo pierworodztwa — mówi Jakub. — Ale jestem pewien, że mi tego nie dasz. — Dlaczego nie?! — mówi Ezaw. — Ponieważ, kiedy ojciec umrze, ja otrzymam jego błogosławieństwo — odpowiada Jakub. — A kto ma błogosławieństwo ojca, posiada większą władzę i może rozkazywać drugiemu. Poza tym błogosławieństwo powoduje, że dobrze mu się powodzi! Ezaw śmieje się. — Na co mi się przyda moje prawo pierworodztwa i błogosławieństwo, gdy teraz umieram z głodu? — mówi. — Możesz mieć moje prawo pierworodztwa, ale teraz daj mi jeść! Ezaw chwyta garnek. — Stój! — woła Jakub. — Najpierw musisz przysiąc. — Jestem głodny! — mówi Ezaw niecierpliwie. — Chcę jeść, a nie przysięgać. — Powiedz: przysięgam, że sprzedaję mojemu bratu Jakubowi moje prawo pierworodztwa za tę potrawę z soczewicy! — dyktuje Jakub. — Przysięgam, że sprzedaję mojemu bratu Jakubowi moje prawo pierworodztwa za tę potrawę z soczewicy! — powtarza szybko Ezaw. Potem wyrywa Jakubowi z ręki łyżkę i łapczywie je zupę z soczewicy prosto z garnka. Jakub przynosi chleb i wino i stawia obok Ezawa. Ezaw żuje i pije. Gdy jest syty, ociera sobie usta swoim owłosionym wierzchem ręki, idzie do namiotu, rzuca się jak długi na ziemię i po minucie już chrapie. Błogosławieństwo Rdz 27,1-45 Uwagi wstępne W naszych czasach słowo „błogosławieństwo" można usłyszeć prawie wyłącznie podczas nabożeństw. Także podczas nich ma dla większości ludzi niewielki związek z dniem powszednim. Dla parafian jest to tylko ostatni element w porządku nabożeństwa, stąd też trudności w rozumieniu tego słowa. Łatwiej nam pojąć o co chodzi, gdy przedstawiamy sobie błogosławieństwo nie abstrakcyjnie, lecz przedmiotowo. Pomyślmy na przykład o kosztownej złotej monecie dziedziczonej z pokolenia na pokolenie! Jeżeli istnieje tylko jedna, może ją też odziedziczyć tylko jedno dziecko. Dokładnie tak jest z błogosławieństwem. Ono nie tylko powoduje urodzajność, pomyślność, dobrobyt, szczęście, pomoc, ochronę, zdrowie, pokój, ale jest całkiem realnie tym wszystkim, co nadaje piękno życiu i co służy zarówno pojedynczemu człowiekowi, jak i wspólnocie. Na tym właśnie polega błogosławieństwo, którego Izaak udziela Jakubowi. Z nim dał mu wszystko, co jest cenne. Pewien komentator tak to wyraził: „Izaak przekazał Jakubowi całe swoje błogosławieństwo!". W ten sposób dla Ezawa pozostało jedynie niepowodzenie: nieurodzajność, bieda, podporządkowanie się. W Piśmie Świętym jest mowa o kamienistym, górzystym kraju Edomitów i ich politycznym poddaństwie w stosunku do rodu Jakuba. Rozdział 27. Księgi Rodzaju nie dotyczy już sporu o potrawę z soczewicy. Nawet gdyby istniał jakiś związek z tym wydarzeniem, to ojciec nie uznałby umowy zawartej pomiędzy braćmi, choćby Ezaw przysięgał na nią. Jakub, aby otrzymać dla siebie błogosławieństwo, musiał razem z matką użyć wszelkich forteli i kłamstw. Najpierw Jakub musiał ubrać się w odświętne suknie Ezawa. Odświętnym ubraniem był długi do kostek płaszcz z frędzlami noszony na koszulę wykonaną ze szlachetnego materiału. Materiały takie były przetykane złotem. Złoto było wklepywane do cieniutkich blach pociętych na delikatne paski, które potem przetwarzano na nitki. Złote nitki były przetykane z nitkami wełnianymi. W tym ubraniu swojego brata Jakub idzie do ojca, udaje, że jest Ezawem, nadstawia ojcu na dowód - i drwinę z Ezawa! - swoje ręce owinięte skórkami koźląt. Bluźni imieniu Bożemu, kiedy kłamie, że Jahwe pozwolił mu upolować dziką kozę, gdy tymczasem podaje ojcu potrawę z własnych dwóch koźląt. Potem spokojnie pozwala się pobłogosławić. W tym czasie za ścianą namiotu Rebeka z bijącym sercem śledzi to działanie i oddycha z ulgą, gdy błogosławieństwo zostało udzielone. Gdyby Jakuba spotkało „przekleństwo" Izaaka, musiałaby je przyjąć. Dowodzi to, że także przekleństwo - podobnie jak błogosławieństwo - ma znaczenie przenośne. Opowiadanie Rebeka budzi się. Ze snu wyrwał ją jakiś głos. Siada na łóżku. Przez otwór w namiocie wpada światło słoneczne. Rebeka ziewa i wyciąga się. Może nie spieszyć się ze wstawaniem. Jest panią. Nie musi przynosić wody ze studni jak dawniej, gdy była jeszcze dziewczynką. Nie musi mleć mąki ani też piec chleba. Nie musi sprzątać namiotu ani prząść wełny. To wszystko robią służące, które muszą wstawać wcześnie rano, aby wykonać pracę do wieczoru. Rebeka musi jedynie nadzorować pracę, rozdzielać zapasy i łagodzić sprzeczki służących. Ale ma na to wystarczającą ilość czasu w ciągu dnia. Rano może spać, jak długo chce. Znów słyszy głos. Rebeka nasłuchuje. Głos dochodzi z drugiego pokoju. Jest to głos Izaaka. — Zestarzałem się — słyszy Rebeka, jak mówi Izaak. — Prawie już nie mogę chodzić. Moje oczy oślepły. Nie wiem, kiedy będę musiał umrzeć. Rebeka delikatnie odsuwa na bok zasłonę, która oddziela jej pokój od pokoju Izaaka. Przez szparę zagląda do drugiego pomieszczenia. Widzi męża leżącego na poduszkach. Obok niego siedzi Ezaw, a przy wejściu do namiotu stoi służący. — Zanim umrę — mówi Izaak do Ezawa — chcę cię jeszcze pobłogosławić. Bóg pobłogosławił twojego dziadka Abrahama. „Twoje potomstwo—powiedział do niego — będzie tak liczne, jak gwiazdy na niebie. A ten kraj, w którym teraz mieszkacie w namiotach jak obcy, będzie kiedyś waszą własnością!". Izaak milczy. Podchodzi służący i podaje mu kubek wody. Izaak pije. Potem mówi: — Tak Bóg pobłogosławił Abrahama. I zanim dziadek umarł, przekazał mi błogosławieństwo, a teraz jest kolej na ciebie, Ezawie. Ty jesteś starszy niż Jakub. Tobie przysługuje prawo pierworodztwa. Ezaw kiwa głową, a Izaak znów bierze łyk wody z kubka. — Mam jeszcze jedno życzenie, Ezawie — mówi. — Weź swój łuk i kołczan ze strzałami! Wyjdź na pole i upoluj koziorożca albo dziką kozę! Gdy będziesz miał zdobycz, przynieś do domu i ugotuj mi dobre jedzenie z mięsa! Takie, jakie lubię! — Tak, ojcze — odpowiada Ezaw. — Więc idź teraz! A kiedy zjem, chcę cię pobłogosławić. Rebeka ostrożnie spuszcza zasłonę. Szybko wstaje i ubiera się. Gdy nie ma już Ezawa, spieszy do namiotu bliźniaków. — Jakubie! — mówi. — Właśnie usłyszałam, że twój ojciec chce pobłogosławić Ezawa. — Ale przecież Ezaw sprzedał mi prawo pierworodztwa! — mówi Jakub. — O tym nic nie powiedział ojcu — odpowiada Rebeka. — A gdyby nawet, ojciec mimo to pobłogosławiłby Ezawa, on pierwszy się urodził. Ale teraz zrób to, co ci mówię! Idź szybko na pastwisko i przynieś mi dwa piękne koźlęta ze stada. Chcę przygotować twojemu ojcu dobre jedzenie. Takie, jakie lubi, a potem mu je zaniesiesz. Kiedy zje, pobłogosławi tobie. — Ale to się nie uda, mamo! — mówi Jakub. — Kiedy ojciec zauważy, że to jestem ja, a nie Ezaw, to mnie na pewno przeklnie zamiast pobłogosławić. — Ojciec jest ślepy — odpowiada Rebeka. — Nie może ciebie zobaczyć i nie ma już dobrego słuchu. — Ale przecież ty wiesz, że ojciec wszystkiego dotyka odkąd jest ślepy. Co będzie, jeżeli pogładzi mnie po rękach albo ramionach? Ezaw ma zupełnie owłosione ramiona, a ja mam gładką skórę. — Coś mi przychodzi na myśl — mówi Rebeka. — Idź teraz i przynieś koźlęta! Ale zrób to szybko! Zanim Ezaw wróci do domu, ojciec musi wcześniej zjeść i ciebie pobłogosławić! Godzinę później na skraju wsi namiotów Rebeka gotuje mięso na ognisku. Potem przynosi z namiotu bliźniąt uroczysty strój Ezawa i daje go Jakubowi — Włóż go! — mówi. Jakub wsuwa się w lnianą koszulę z krótkimi rękawami należącą do jego brata. Ubiera się w płaszcz utkany z niebieskich, czerwonych i złotych nitek, sięgający prawie do ziemi. Rebeka śmieje się. — Teraz wyglądasz prawie jak Ezaw! — A co z rękami? — chce wiedzieć Jakub. — Na szyi on także ma włosy! Rebeka schyla się. Przed ogniem leżą jeszcze skóry zabitych koźląt. Rebeka tnie skóry na paski. Idzie do namiotu i przynosi sznurki. — Wyciągnij swoje ręce! — rozkazuje. Potem przywiązuje Jakubowi paski skóry do ramion i szyi. Jakub głośno się śmieje. — Jaką mam przebiegłą matkę! — mówi i obejmuje Rebekę. Rebeka chichocze. — Ta sierść pobudza mnie do śmiechu! Ale przynieś teraz miskę i chleb! Ja przygotuję mięso. Wtedy możesz zanieść ojcu jedzenie. Trochę później Jakub stoi przed namiotem ojca. W jednej ręce trzyma parującą miskę, w drugiej kielich z winem. Chleb włożył pod ramię. — Wejdź, Jakubie — mówi cicho matka. — I zmień swój głos! — Boję się — szepcze Jakub. — Co będzie, jeżeli ojciec mimo to spostrzeże i przeklnie mnie, zamiast mi pobłogosławić? — Wtedy mnie powinno spotkać przekleństwo! — odpowiada Rebeka. — Idź teraz! Ja poczekam tu na zewnątrz i będę uważała, żeby żaden sługa nie wszedł do namiotu. A jeśli Ezaw wróci do domu, spróbuję go jakoś zatrzymać. Jakub wchodzi do namiotu. Ojciec leży na poduszkach. Jego oczy są mętne. Wahając się, Jakub podchodzi do niego. Wtedy Izaak podnosi głowę. — Kto tu jest? — pyta. — To ja jestem, ojcze! — mówi Jakub. — Kto? — Ezaw! Zrobiłem, co mi kazałeś, ojcze. Usiądź teraz! Zjedz mięso, które ugotowałem dla ciebie! Przygotowałem tak, jak lubisz ojcze! Izaak przeciera oczy swoją chudą ręką. — Jak znalazłeś tak szybko dzikie zwierzę, Ezawie — chce wiedzieć. — Nie musiałem chodzić daleko, ojcze — mówi Jakub. — Właśnie przy ostatnich namiotach Bóg pozwolił, żeby dzika koza przebiegła mi drogę. Zastrzeliłem ją z łuku i zaraz wróciłem do domu. Izaak znów kiwa głową. — Podejdź do mnie, Ezawie! — rozkazuje. Jakub stawia na podłodze garnek z mięsem, kielich z winem i chleb. Powoli podchodzi do ojca i klęka przed nim. Ojciec przesuwa swoimi dłońmi po ramionach i jego szyi. Kiwa głową. — Głos był głosem Jakuba — mruczy. — Ale ramiona są ramionami Ezawa. — Przynieś mi jedzenie! — mówi głośno. Jakub poprawia poduszki i pomaga ojcu usiąść. Izaak sięga palcami do garnka, podnosi do ust kawałek mięsa. Powoli żuje. Kiwa głową z aprobatą. — Dobre! — mówi. Ociera sobie palce o chleb. Je, potem pociąga z kielicha długi haust wina. Jego twarz staje się odprężona. Blade wargi czerwienieją. Nagle przed namiotem słychać kroki. Jakub nadsłuchuje z lękiem. „Czy Ezaw już wrócił?" - myśli. Kroki oddalają się, a Jakub oddycha z ulgą. Izaak ciągle podnosi do ust kawałki mięsa. Nie spieszy się z jedzeniem. W końcu przesuwa grzbietem ręki po ustach. Zadowolony kładzie się z powrotem na posłaniu. Potem mówi: — Pocałuj mnie, Ezawie! Jakub obejmuje ojca. Izaak uśmiecha się. — Byłem taki podejrzliwy! — mówi. — Po prostu nie byłem pewien, czy ty jesteś Ezawem czy Jakubem. Ale teraz wiem, żeś Ezaw! Poznaję cię po zapachu twojego ubrania. Pachnie jak ziemia, jak ziemia na dzikiej pustyni. Uklęknij, Ezawie! Chcę cię pobłogosławić. W namiocie jest prawie cicho; słychać jedynie dochodzące z daleka głosy pasterzy wracających do domu z pastwiska. Izaak kładzie ręce na głowie Jakuba i mówi: — Oto woń mego syna jak woń pola. Bóg pobłogosławił pole. I tak niech ciebie pobłogosławi! Masz być bogaty i mieć dużo zboża i wina! Niech ci służą narody! Twój brat niech ci pokłon oddaje. Każdy, kto będzie cię błogosławił, niech będzie błogosławiony! Jakub czuje na głowie ciepło rąk swojego ojca. Teraz ojciec odsuwa dłonie. Jakub szybko wstaje, zbiera naczynia i opuszcza namiot. Tu czeka na niego Rebeka. — On mnie pobłogosławił, mamo! — szepcze Jakub i ją obejmuje. — On mnie pobłogosławił! Dzień mija. Słońce jest już nisko. Widać jakąś postać wracającą z pastwiska do wsi namiotów. To Ezaw. Na plecach niesie zabitą dziką kozę. Szybko gotuje mięso, potem wchodzi do namiotu Izaaka. Ojciec śpi na poduszkach. — Ojcze! — woła Ezaw. — Tu jest mięso! Podnieś się i jedz! A potem pobłogosław mnie! Izaak przeciera sobie oczy. — Kto... Kim więc ty jesteś? — pyta zaspany. — To ja jestem, Ezaw! — Ale przecież ty już tu raz byłeś — mówi Izaak. — Nie, ojcze. Ja dopiero teraz przyszedłem z polowania! Izaak jest przestraszony. — Więc to był jednak Jakub — mówi. — On mnie oszukał. Aleja go pobłogosławiłem. Uczyniłem go panem i władcą nad tobą. Stanie się bogaty i potężny. Nikt nie może odebrać mu tego błogosławieństwa. Co mogę teraz jeszcze zrobić dla ciebie, Ezawie? Ezaw stoi zmieszany. — Przecież z pewnością masz jeszcze inne błogosławieństwo, ojcze! — woła. — Więc uklęknij! — odpowiada ojciec. Kładzie ręce na głowie Ezawa i mówi: — Musisz być biedny! Musisz żyć z tego, co upolujesz swoim łukiem. Musisz służyć twojemu bratu. Ezaw wstaje. Jest pełen goryczy. Bez słowa opuszcza namiot ojca. Gdy jest na zewnątrz, pomrukuje: — Ty musisz mi za to odpokutować, Jakubie! Drabina do nieba Rdz 27,41-46; 28,10-22 Uwagi wstępne Rozgniewany Ezaw liczył się z bliską śmiercią ojca. Chciał porachować się z Jakubem i zabić go, dlatego Rebeka wysłała Jakuba do swojego brata Labana do Charanu, gdzie miał pozostać przez pewien czas, aż minie gniew Ezawa. Z krótkiego pobytu zrobiło się dwadzieścia lat! Werset 46. rozdziału 27. i werset 6. rozdziału 28. Księgi Rodzaju przynależą już do innego źródła. Nic nie mówią o sporze braci i oszustwie Jakuba. Także uzasadnienie, dlaczego Jakub poszedł do Labana, różni się od poprzedniego: Jakub ma poślubić kobietę z dalszej rodziny. Już przed przybyciem Izraelitów, Betel było ważnym miastem. Według Księgi Sędziów (1,23) nazywało się niegdyś - Luz. Leżało 18 km na północ od Jerozolimy na skrzyżowaniu dróg, z których jedna prowadziła z północy na południe przez wyżynę, a druga łączyła Morze Śródziemne z doliną Jordanu. Na północny wschód od wsi, gdzie w późniejszym czasie stał bizantyjski kościół i klasztor i skąd był swobodny widok na dolinę Jordanu, miały się znajdować także kananejskie i izraelskie miejsca kultu. W każdym razie Betel było jedną z najstarszych świątyń Jahwe w Izraelu. Według Rdz 12,8 Abraham zbudował tutaj ołtarz. Po podziale państwa w 930 r. przed Chr. Betel pod rządami Jeroboama I stało się świątynią państwową. Prorok Amos protestował tutaj przeciw niesprawiedliwości społecznej i został wypędzony przez kapłana Amazjasza. Przypuszcza się, że około 722 r. przed Chr. miasto to zostało zniszczone przez najazd Asyryjczyków. Pomnik albo kamień pamiątkowy, w takiej postaci jak zbudował go Jakub, nazywa się w Starym Testamencie „massebach" („mazze-be" = postawiony, wzniesiony). Istnieją liczne wyjaśnienia, dlaczego w tak wielu religiach powstaje połączenie „kamienia" ze „świętością". Możliwe jest, że połączenie słów „bet-el" (= siedziba bóstwa) z „kamieniem" wskazuje na to, iż w dawnych czasach uważano, że bóstwo zamieszkuje w świętych kamieniach. Później jednak patrzono na kamienie tylko jako na podarunki albo jako na kamienie pamiątkowe. Jednak nie jest możliwe tylko jedno wyjaśnienie, ponieważ symbole są wieloznaczne. Bez wątpienia niezliczonym pielgrzymom, którzy przybywali do Betel, pokazywano kamień, na którym spał Jakub i opowiadano historię o jego śnie. Jeszcze dzisiaj w miejscach pielgrzymkowych opowiada się o cudownych zjawiskach i przy tym pokazuje się przedmiot, który ma związek z tym zdarzeniem. Namaszczenie kamienia, który wskazali pielgrzymi, było - podobnie jak namaszczenie człowieka - znakiem tego, że przedmiot ten i miejsce, na którym stał, były wyłączone z codziennego użytku i przypisane Bogu. Przedmiot staje się wtedy świętą rzeczą, miejsce - świętym miejscem. Szacunek, bojaźń, nieopisane szczęście, strach i ciarki przechodzą przez człowieka, który styka się ze świętością. We śnie Jakuba pojawiają się dwa objawienia. Pierwsze dotyczy drabiny do nieba, czyli wąskiego miejsca, przejścia podobnego do tunelu, gdzie „według obrazu świata dawnych ludzi odbywa się cały ruch między ziemią i boskim światem. Posłańcy Boga nieustannie chodzą tu i tam, aby wypełnić rozkazy i czuwać nad ziemią". W drugim objawieniu sam Bóg rozmawia z Jakubem. Pozwala się poznać jako Bóg Abrahama i Izaaka i powtarza dane im obietnice. Przyrzeczenie (ślub) Jakuba dane Bogu należy do tego rodzaju, jakie bywają odmawiane w kościołach: wierzący przyrzekają coś Bogu, w zamian za Jego pomoc. Podobnie postępuje Jakub: „Jeżeli Pan Bóg będzie ze mną, strzegąc mnie w drodze, w którą wyruszyłem, jeżeli da mi chleb do jedzenia i ubranie do okrycia się i jeżeli wrócę szczęśliwie do domu ojca mojego, Pan będzie moim Bogiem. Ten zaś kamień, który postawiłem jako stelę, będzie domem Boga. Z wszystkiego, co mi dasz, będę Ci składał w ofierze dziesięcinę". {Rdz 28,20-22). Opowiadanie — Jakie pani ma prześliczne włosy! — mówi Asnath. Asnath czesze włosy Rebece. Polewa je wonnym olejkiem i swoimi mocnymi palcami wciera go. Asnath jest jedną ze służących Rebeki. Rebeka siedzi w namiocie na taborecie ze skóry. W prawej ręce trzyma wypolerowaną miedzianą płytkę, w której odbija się jej twarz. — Moje włosy siwieją — wzdycha — i mam już też zmarszczki na twarzy. Wkrótce będę stara. A jeżeli wtedy będę jeszcze chora, tak jak mój mąż, tak ślepa i nieporadna albo jeżeli nawet umrę, to co wtedy stanie się z Jakubem? Ezaw ożenił się, ma już od roku własny namiot. Ale Jakub jest jeszcze nieżonaty. Byłoby najlepiej, jeżeli poślubiłby kobietę z mojej rodziny. Asnath splata włosy Rebeki w dwa warkocze. — Czy moja pani już wie — mówi — że Ezaw chce zabić Jakuba? Rebeka upuszcza lusterko i patrzy przestraszona na swoją służącą. — Kto to mówi, Asnath? — Powiedział mi to pasterz Achan. Ostatnim razem, gdy Ezaw wrócił do domu z polowania, jadł i pił z pasterzami przy ognisku. Przy piciu Ezaw stawał się coraz bardziej dziki, wtedy wskazał na koziorożca, którego wpierw zabił i powiedział: „Mój ojciec wkrótce umrze, a kiedy to nastąpi, z moim bratem postąpię tak, jak z tym koziorożcem". — Ten Achan bardzo się przestraszył, bo koziorożec miał zupełnie szkliste oczy. Rebeka nieruchomo patrzy przed siebie. Jej oczy napełniają się łzami. — Czy u nas nie będzie już pokoju? — mówi. — Gdy byli mali i bili się ze sobą nawzajem, myślałam, że to ustanie, gdy dorosną. Ale to się nie skończyło. Wieczorem, gdy pasterze powrócili do domu, Rebeka poszła do namiotu Jakuba. — Twój brat chce się zemścić na tobie — mówi. Jakub śmieje się i całuje matkę w czoło. — Nie możesz tego brać poważnie — mówi. — Ale ja biorę to poważnie — odpowiedziała Rebeka. — On wobec pasterzy wskazał na zabitego koziorożca i powiedział: „Tak będzie z moim bratem, kiedy ojciec umrze". Ty wiesz, że Ezaw jest dziki i nieopanowany. Gdy się rozgniewa, sam nie wie, co robi. Czy myślisz, że chcę stracić moje dzieci? Najlepiej będzie, jeżeli przez jakiś czas nie będziecie się widzieć nawzajem. Spakuj swoje rzeczy! Idź do mojego brata, a twojego wuja Labana. On mieszka daleko stąd, podróż będzie trwać wiele dni; mieszka po drugiej stronie rzeki Eufratu, obok miasta Charan. Zostań u niego kilka miesięcy, aż Ezaw zapomni o gniewie. A może nawet znajdziesz w domu mojego brata dziewczynę, która zechce zostać twoją żoną. Powinieneś ożenić się, Jakubie! Jakub idzie do swojego namiotu. Pakuje żywność. Zabiera też butelkę oliwy dla ochrony przeciw słońcu i do leczenia ran. Do podłużnej chusty wkłada dużą garść srebra. Okręca chustę wokół pasa i obwiązuje naokoło brzucha. Potem czeka w swoim namiocie, aż słońce zajdzie. W ciemności skrada się do swojej matki; Rebeka go obejmuje. — Bądź zdrowy, Jakubie — mówi — za kilka miesięcy znów się zobaczymy. Jakub całuje swoją matkę. Potem szybko wychodzi z namiotu i płacząc, opuszcza wieś namiotów. Jakub wędruje po grzbietach gór. Daleko w dole rozciąga się słone morze. Przechodzi obok wsi i miast. We wsiach mieszkają chłopi i rzemieślnicy. Miasta, w obawie przed napastnikami, leżą na wzgórzach i za wysokimi murami. Drugiego dnia wędrówki wieczorem Jakub dochodzi do małej równiny. Stąd może popatrzeć w dół na dolinę Jordanu. Rzeka, która wije się jak wąż poprzez dolinę, leży już w cieniu, ale tu u góry ciągle jeszcze świeci słońce. „Tu chcę pozostać na noc" — myśli Jakub. Opiera się o pień drzewa i rozpakowuje torbę. Gdy zjadł, słońce zaczęło zachodzić. Szybko robi się ciemno. Jakub szuka miejsca do spania. Znajduje duży kamień z zagłębieniem, w którym może położyć swoją głowę jak na poduszce. Owija się płaszczem i patrzy na gwiazdy na niebie. „Pewnie matka już śpi? — myśli Jakub. — A ojciec? I Ezaw? Czy on się cieszy, że ja odszedłem?". Nad wzgórzem wschodzi księżyc. W jego bladym świetle kamienie i drzewa rzucają delikatny cień na ziemię. Gdzieś skrzeczy jakiś nocny ptak. Jakub mocniej owija się płaszczem. Ziewa i zasypia. Naraz wydaje się Jakubowi, że jest widno. Wysoko w górze, z nieba dochodzi promień światła. Spada dokładnie na to miejsce, gdzie leży Jakub. Promień światła staje się coraz jaśniejszy i tam -w środku promienia światła pojawia się coś takiego jak strome schody. Sięgają od ziemi wysoko aż do nieba. Na dole są szerokie, ale u góry stają się coraz węższe jak drabina i w końcu jak srebrna nić gubią się w nieskończoności. Teraz Jakub widzi postaci na schodach. Wyglądają jak ludzie, ale nie są to ludzie. Są przezroczyste. Są to jasno świecące istoty świetlne. Jakub myśli, że istoty świetlne to są myśli Boga, które przychodzą do ludzi i od ludzi wracają znów do Boga. Są to posłańcy Boga, aniołowie, którzy bujają tu i tam pomiędzy niebem i ziemią. W górę i w dół. Obok siebie, ze sobą nawzajem, jeden przez drugiego - bezustanne przychodzenie i odchodzenie. Wtedy Jakub słyszy głos, który mówi: — Ja jestem Bogiem, który rozmawiał z twoim dziadkiem Abrahamem. Ziemię, na której teraz śpisz, chcę dać twoim potomkom. Twoje dzieci i wnuki będą kiedyś tak liczne jak gwiazdy, które są na niebie, a moje błogosławieństwo spocznie na tobie i na twoich dzieciach! Promień światła staje się coraz mocniejszy, aż bolą Jakuba oczy. Trzyma przed nimi ręce. Nagle się budzi, podnosi. Słońce już wzeszło i świeci mu prosto w twarz. Na drzewie świergoce ptak. „To był dziwny sen — myśli Jakub. — Tu, gdzie spałem, przychodzą na ziemię myśli Boga. Jest to coś takiego jak drzwi do nieba. Nie przyszło mi to zupełnie na myśl, gdy wczoraj kładłem się tutaj do snu!". Ponieważ jest to szczególne miejsce, Jakub chce postawić pomnik. Próbuje postawić prosto kamień, na którym spał. Kamień jest ciężki, ale Jakub jest mocny i udaje się mu go przestawić. W zawiniątku Jakub ma dzbanuszek z oliwą. „Oliwa jest czymś cennym — myśli Jakub. — Dlatego chcę ją podarować Bogu". Jakub wylewa oliwę na kamień. Mówi głośno i uroczyście: — Tutaj jest święte miejsce, dlatego składam przyrzeczenie wobec Boga i mojego dziadka Abrahama. Jeżeli Ty Boże będziesz ze mną i będziesz mnie strzegł na drodze do obcego kraju, jeżeli dasz mi chleb do jedzenia i ubranie do okrycia się i jeżeli wrócę zdrowy do domu rodzinnego, wtedy zbuduję Ci tutaj świątynię. Jakub pakuje dzbanuszek po oliwie do zawiniątka. Przerzuca pakunek przez plecy i wyrusza w dalszą drogę wzdłuż grzbietu góry. Trzy dni później dochodzi do jej końca i schodzi w dół w dolinę, do rzeki Jordanu. Przechodzi w poprzek rzeki w miejscu, gdzie nie jest głęboko. Trochę później widzi jezioro Genezaret, które leży z wdziękiem wśród kwitnących łąk. „Tu chciałbym pozostać" — myśli Jakub. Jednak musi iść dalej, do Charanu, do swojego wuja Labana. Znów droga wznosi się w góry. Kończy się prowiant, który Jakub zabrał z domu. Czasem przechodząc obok pastwiska, gdzie pasą się owce, kupuje mleko i ser od pasterzy za srebro, które ma przy sobie; zbiera jagody i owoce z drzew. Nocą, przed zaśnięciem nie myśli dużo o swoim domu, więcej za to o swoim wuju Labanie. Próbuje go sobie wyobrazić. Matka często opowiadała o swoim bracie. „Jest bogaty — mówiła. — prawie tak bogaty, jak wasz ojciec. Ma wiele setek owiec i kóz. Ma też bydło, wielbłądy. I jest przebiegły, ten Laban. Jako chłopiec ciągle wymyślał figle. Teraz ma kilku synów - sześciu albo siedmiu. I dwie córki: Leę i Rachelę". Jakub jest ciekawy swego wuja Labana, swoich kuzynów i kuzynek Lei i Racheli. Lea i Rachela Rdz 29,1-30 Uwagi wstępne Według hebrajskiego prawa dotyczącego małżeństwa i rodziny, mężczyzna zdobywał swoje żony przez ich kupno. Małżeństwo poprzedzały zaręczyny. „Zaręczyć się z kobietą" znaczyło: przez zapłacenie moharu (po hebrajsku „mohar" - kupować, wymieniać, nabywać) pozyskiwać prawo do kobiety. Wysokość moharu powinna była (wg Pwt 22,29) wynosić około 50 łutów srebra (725 gramów). Dla porównania: roczna płaca kapłana wynosiła (wg Sdz 17,10), z wyżywieniem i ubraniem, 10 łutów srebra (145 gramów), a za kawałek ziemi Machpela obok Hebronu Abraham zapłacił Efronowi 4,78 kg srebra. Zamiast pieniędzmi lub ziemiopłodami narzeczony mógł zapłacić także usługami, na przykład czynami walecznymi (1Sm 17,25!) lub jak Jakub starający się o Rachelę, służąc siedem lat u jej ojca, co stanowiło równowartość wyżej wymienionej sumy. Z czasem mohar stracił swoje znaczenie jako cena kupna i stał się prezentem ślubnym dla narzeczonej. W każdym razie Rachela i Lea miały za złe ojcu, że dochód z pracy Jakuba przywłaszczył sobie, a im nic nie dał (Rdz 31,14 n). Później okazało się, że Laban nie rozumiał jednak usług Jakuba jako mohar, gdyż uważał swoje córki i wnuczęta za swoją własność. Imię Lea znaczy prawdopodobnie „krowa", zaś Rachela - „owca maciorka". Przyjmuje się, że te imiona przechowują wspomnienie związane z historią kultury: plemiona wywodzące się od Lei były dłużej w Palestynie i już po pewnym czasie przeszły do hodowli bydła, gdy tymczasem te pochodzące od Racheli zajmowały się jeszcze hodowlą owiec. Podsunięcie Lei Jakubowi (zakaz poślubienia dwóch sióstr w Kpł 18,18n pochodzi przypuszczalnie z późniejszego czasu!) było potwornym czynem Labana. Można sobie wyobrazić śmiech całej rodziny, parobków i służących oraz ich złośliwe wypowiedzi rankiem po weselu! Trudno też uwierzyć, że Jakub nie zauważył zamiany aż do następnego dnia! Ale opowiadanie chce wyrazić o wiele więcej niż to, co widoczne - przebiegły, bardzo przebiegły Jakub znalazł wreszcie swojego mistrza w postaci Labana. Jednak nawet tym oszustwem kieruje przeznaczenie pochodzące od Boga: bez Lei nie byłoby żadnego Rubena, Lewi, Judy, a bez nich żadnego Mojżesza i Dawida. Patrząc z punktu widzenia Nowego Testamentu, musimy też powiedzieć - żadnego Jezusa z Nazaretu. Opowiadanie Już z daleka Jakub słyszy beczenie owiec, ale widzi zwierzęta dopiero wtedy, gdy dochodzi do zakrętu drogi. Stoją zwarte obok siebie na dużym placu. Plac jest twardy i zakurzony. Wcześniej może rosła tu trawa, ale ponieważ ciągle stały tu owce, darń obumarła. Pośrodku placu leży duży kamień. O cienistą stronę kamienia opierają się trzej pasterze i gapią się głupkowato. Gdy Jakub dochodzi do placu, widzi, że kamień leży nad otworem. Za kamieniem jest drewniana rynna wodopoju. Teraz Jakub wie, że jest tu zakopana w ziemi studnia i że pasterze przyszli tu, żeby napoić owce. — Hej! — woła Jakub. — Skąd jesteście? Trzej pasterze podnoszą głowy i ze zdziwieniem patrzą na Jakuba zaspanymi oczami. Jeden z nich - o okrągłej czerwonej głowie i podbródku - pokazuje palcem na miasto i mówi: — My jesteśmy z Charanu, a skądże by? A skąd ty przychodzisz? — Z Kanaanu — odpowiada Jakub. — Idę do mojego wujka Labana. Znacie go? — Labana? Zna go każdy w Charanie — mówią pasterze jednocześnie. — Czy dobrze mu się powodzi? — chce wiedzieć Jakub. — Czy dobrze mu się powodzi! Laban jest najbogatszym człowiekiem jak okiem sięgnąć. Ma najładniejsze owce i kozy oraz najwięcej sług i służących. Ma wielbłądy, bydło, srebro i złoto. Także dwie córki, z których młodsza - Rachela jest najładniejszą dziewczyną w całej okolicy. Z miejsca bym się z nią ożenił! — Ale ona na pewno nie wyszłaby za ciebie — mówi drugi pasterz i wszyscy trzej śmieją się. — Dlaczego nie odsuniecie kamienia, żeby dać pić waszym owcom? — chce wiedzieć Jakub. — Tego nam nie wolno — mówi pasterz z podbródkiem. — Musimy czekać do zachodu słońca, aż wszyscy pasterze z okolicy ze stadami przyjdą tutaj do wodopoju. Dopiero wtedy można odsunąć kamień. — Ale jest jeszcze daleko do wieczoru — odpowiada Jakub. — Słońce stoi jeszcze wysoko na niebie. Można by przecież dać wody owcom, a potem znów pójść na pastwisko! — Nie mieszaj się w nasze sprawy! — mówi pasterz z podbródkiem i jego oczy iskrzą się ze złości. — Od najdawniejszych czasów istnieje prawo mówiące o tym, że wolno odsunąć kamień dopiero, gdy są tu wszyscy. Jakub chce już odejść, wtedy jeden z pasterzy pokazuje w dal i woła: — Patrz! Tam idzie Rachela! Młoda dziewczyna pędzi stado owiec po równinie. Ma ciemnobrązowe loki, jej policzki są różowe, a zęby śnieżnobiałe. Gdy dochodzi do kamienia, ujmuje się rękami pod boki ze złością i patrzy na trzech pasterzy. — Znów nie odsunęliście kamienia, wy leniuchy! — woła. — Kiedy się złościsz, jesteś jeszcze ładniejsza niż zwykle! — mówi pasterz z podbródkiem i wszyscy trzej śmieją się. Oczy Racheli iskrzą się z gniewu. — Odsuńcie kamień! — rozkazuje. — Prawo zabrania tego, moja droga — mówi pasterz. — Można dopiero wtedy odsuwać kamień, gdy są tutaj wszyscy pasterze ze swoimi stadami. — Prawo! Prawo! — woła Rachela. — Nie prawo zabrania tego, ale wasze lenistwo! Chcecie tylko siedzieć w cieniu aż do wieczoru, zamiast paść owce. Gdybym była mężczyzną, odsunęłabym kamień spoza waszych pleców, byście wpadli do wody! — Gdybym była mężczyzną! — przekomarza się pasterz. — Ale nie jesteś mężczyzną. Jesteś tylko małą dziewczynką, nie masz w ogóle nic do powiedzenia! — Ja odsunę kamień! — Jakub rzuca na ziemię swoje zawiniątko. Rachela wpatruje się w cudzoziemca. — Kim ty jesteś? — pyta. Jakub nie odpowiada. Uśmiecha się do Racheli i podchodzi do kamienia. — Słuchajcie blagiera! — woła pasterz z podbródkiem. — My w trójkę z trudem poruszamy kamień z miejsca, a on chce to sam zrobić? Jakub opiera się o kamień. Jego głowa staje się czerwona z wysiłku, mięśnie napinają się. Rachela przestępuje z nogi na nogę z irytacji. Wtedy kamień porusza się. Trzej pasterze podskakują. Urągają. Zaciskają pięści. Jakuba to nic nie obchodzi. Kamień toczy się na bok. Koło studni leży skórzany worek. Jest przymocowany do długiej liny. Jakub rzuca worek do studni. Worek napełnia się wodą. Jakub wyciąga go jednym ruchem ręki i wlewa wodę do rynny wodopoju. Owce pchają się do rynny i piją. Rachela śmieje się. W jej policzkach robią się dwa dołeczki. — Ale ty jesteś mocny! — woła do Jakuba. — Kim ty jesteś? Wtedy Jakub podchodzi do Racheli i obejmuje ją. — Jestem Jakub! Syn Izaaka i Rebeki! Rebeka jest siostrą twojego ojca! Jakub całuje Rachelę prosto w usta. Policzki Racheli stają się bardziej czerwone. Odrywa się od Jakuba i odbiega. Jakub spędza owce i rusza w drogę do miasta. Po krótkim czasie wychodzi mu naprzeciw jakiś mężczyzna. Jest mały i silny. Jego oczy przebiegle patrzą na świat. Na głowie nosi białą chustkę przeciw słońcu. Mężczyzna spieszy do Jakuba i obejmuje go. — Witaj Jakubie! — mówi. — Jestem twoim wujem Labanem. Co sprowadza cię do nas? Prawdopodobnie nic złego! Popatrz, tam jest mój dom! Chodź i odpocznij u nas! Laban bierze Jakuba za rękę i prowadzi go ze sobą. Dom Labana stoi poza murami miasta. Jest podobny do domu, w którym przed wielu laty mieszkał już Eliezer. Dom zbudowany jest z nie wypalonych cegieł. Ma płaski dach i duży dziedziniec, z którego na dach prowadzą schody przy zewnętrznej ścianie. Wokół dziedzińca ciągnie się mur z kamienia. Na dziedzińcu stoi wielu ludzi: żona Labana, jego synowie i córki, a także kilku parobków i służących. Śmieją się, klaszczą w dłonie i ciekawie patrzą na Jakuba. Rachela już wszystko im opowiedziała. Jakub pozdrawia swoją ciotkę, swoich kuzynów i Leę - starszą z dwóch sióstr. Lea jest wyższa, grubsza i bardziej ociężała niż Rachela. Jej oczy nie błyszczą tak jasno, jak oczy jej siostry. — Chodź Jakubie! — mówi Laban. —Chcemy podziękować naszemu bóstwu domowemu, że miałeś taką dobrą podróż. Laban i Jakub idą do domu. Dom ma tylko jeden pojedynczy pokój z małym oknem. W niszy w murze stoi mała postać z drzewa przedstawiająca mężczyznę. — To jest nasze bóstwo domowe — informuje Laban. Wylewa trochę oliwy na figurę, po czym klęka na ziemi. Jakub robi to samo. Laban modli się: — Dziękuję ci boże mojego domu i mojej rodziny, że towarzyszyłeś Jakubowi w jego podróży i że nie stało się mu nic złego. Pobłogosław jego i nas wszystkich. Amen. — Chciałbym też jeszcze podziękować mojemu Bogu — mówi Jakub. — Gdzie go masz? — pyta Laban. — Nie ma żadnej Jego figury — odpowiada Jakub. — Ale On rozmawiał z moim dziadkiem i z moim ojcem. I On rozmawia także ze mną. — Więc my także chcemy podziękować twojemu Bogu — mówi Laban. Jakub modli się: — Dziękuję Ci Boże mojego dziadka Abrahama, że zdrowego doprowadziłeś mnie do wuja. Pobłogosław jego rodzinę i jego trzody. Amen. Laban i Jakub wstają i wychodzą znów na dziedziniec. — Na cześć naszego gościa urządzimy ucztę! — woła Laban. — Wy tam obaj słudzy. Zabijcie pięć owiec! A ty Rachelo możesz razem z Leą upiec chleb! Dziewczyny i słudzy wybiegają pozostali siadają w kręgu na dziedzińcu. Teraz Jakub musi opowiadać o swoim domu. Mówi o Izaaku, Rebece i o swoim bracie Ezawie; opowiada również historię o potrawie z soczewicy i o błogosławieństwie ojca. — Ty jesteś przebiegłym człowiekiem Jakubie — mówi Laban. — Jak długo chcesz u nas pozostać? — Kilka miesięcy. Może rok. Mogę ci pomagać przy pracy. Laban drapie się w czoło. — Jestem najbogatszym hodowcą owiec jak okiem sięgnąć — mówi. — Nikt nie ma tak wielkich trzód jak ja, ale mam o wiele za mało pasterzy dla moich owiec i kóz. Mógłbym dobrze wykorzystać młodego i silnego człowieka, jakim ty jesteś. — Do tego się nadaję — odpowiada Jakub. — W domu też pasłem owce. — Dobrze — mówi Laban. — Jutro wyjdziemy do trzód. Pokażę ci miejsca pastwisk. Wschodzi księżyc. Laban snuje opowieści o przeszłości: — Przed wielu laty nasza cała rodzina mieszkała tu w Charanie -mój pradziadek Terach ze swoimi trzema synami: Abrahamem, Nachorem i Haranem. Haran wcześnie umarł, a pewnego dnia Abraham przeniósł się w inne miejsce. Tylko mój dziadek Nachor pozostał tutaj, mieszkał wtedy tylko w jednym namiocie. Później mój ojciec Betuel wybudował to gospodarstwo, więc mamy solidny, mocny dom. Podczas gdy my mężczyźni spędzamy większość czasu na zewnątrz przy owcach, nasze kobiety sadzą tutaj warzywa i trochę zboża. Jest już późno w nocy, gdy Laban wstaje i mówi: — Koniec na dziś! Jutro musimy wcześnie wstać. Ty Jakubie, możesz spać dziś w nocy na płaskim dachu. Rachela spieszy do domu, po czym wraca ze skórą owcy. — Abyś nie zmarzł, Jakubie! — mówi zawstydzona. Jakub idzie na dach po wąskich schodach. Przykrywa się owczą skórą chociaż nie jest zimno. Zanim zasypia, myśli o Racheli. Następnego ranka wstaje wcześnie. Laban pokazuje mu miejsca pastwisk. Kilka z nich leży przed miastem Charan, inne są daleko. Już dzień później Jakub pasie owce i kozy Labana. Na noc pędzi owce do zagród, gdzie są zabezpieczone przed dzikimi zwierzętami i rabusiami. Teraz Jakub już nie widzi Racheli. Ale w dzień i w noc myśli o niej. Jakub jest już u Labana ponad miesiąc. Pewnego dnia Laban przejeżdża na swoim mule obok Jakuba. Przywozi mu chleb, oliwki, figi i rodzynki dla pasterzy. Liczy owce i kozy, po czym mówi: — Ty jesteś dobrym pasterzem, Jakubie. Żadne zwierzę nie zginęło. Nie chcę żebyś darmo pracował dla mnie. Powiedz mi, co mam ci dać jako zapłatę? Jakub zastanawia się. Wie dokładnie, czego chce, ale przecież nie może tego powiedzieć otwarcie! — Cieszę się, że mogę być u ciebie, Labanie — mówi po chwili. — Ty dajesz mi jedzenie, a poza tym nic więcej właściwie nie potrzebuję. — Ja jednak chcę ci coś dać! — Nie wiem czy...., czy... — twarz Jakuba mocno się czerwieni. — Czy co? — Czy mogę to dostać. — Co? Mówże wreszcie! — Tę... tę... Rachelę! —jąka się Jakub. — Już o tym pomyślałem! — woła Laban. — Już pierwszego wieczoru nie spuszczała z ciebie wzroku. I każdego dnia pyta w domu: „Jak się powodzi Jakubowi? Czy Jakub ma naprawdę dosyć jedzenia? Mam nadzieję, że Jakubowi podoba się u nas!". — Lubię Rachelę — mówi Jakub. — Daj mi ją za żonę, Labanie! Chcę pracować dla ciebie przez siedem lat, jeżeli tylko będę mógł ją poślubić. Laban mruży oczy. — Lepiej będzie, jeśli dam ją tobie za żonę niż jakiemuś obcemu — mówi. — Za siedem lat możesz ją poślubić! Jakub ściska Labana. Tańczy i podskakuje z radości. — Rachela będzie moją żoną! — woła. Siedem lat to długi czas, ale Jakubowi mijają one jak kilka dni, tak bardzo kocha Rachelę. W końcu nadchodzi upragniony dzień wesela. Laban przygotował wielką ucztę, zaprosił wielu pasterzy oraz przyjaciół z Charanu i z okolic miasta. Po jednej stronie dziedzińca siedzą mężczyźni, po drugiej kobiety. Kobiety mają twarze zasłonięte chustami, tylko im oczy wyglądają, ale Jakub poznaje Rachelę. Kiwa w jej kierunku. „Dzisiaj zostanie moją żoną" — myśli. Przez cały dzień mężczyźni jedzą i piją. Muzykanci przygrywają. Wieczorem zapalone zostaje ognisko. Laban przebiegle patrzy na Jakuba. Czasem wydaje się Jakubowi, jak gdyby Laban i jego synowie śmiali się za jego plecami. W końcu Laban mówi do Jakuba: — Teraz idź do domu! Dzisiejsza noc należy do ciebie i twojej żony. Zaraz przyprowadzę ci Rachelę. Jakub idzie do domu. W pokoju jest zupełnie ciemno. Jakub czeka. Otwierają się drzwi... — Tu jest twoja żona! — mówi Laban w ciemności. Jakub obejmuje Rachelę, a Laban wychodzi i zamyka za sobą drzwi. Na dziedzińcu ludzie śpiewają i śmieją się aż do późnej nocy. Jakub budzi się wcześnie rano. Z góry, przez małe okno przy ścianie, padają promienie słońca. — Dzień dobry, Rachelo! — woła Jakub i całuje swoją żonę. Nagle ogarnia go strach. — Ty... jesteś... ty nie jesteś Rachelą! — woła przerażony. — Ty jesteś Lea! Lea śmieje się. — Ja jestem twoją żoną! — mówi. — Ale przecież, ja Rachelę... Naraz otwierają się drzwi i do pokoju wchodzi Laban, głośno się śmiejąc. — Przyprowadziłem ci Leę wczoraj w nocy — mówi. Jakub zrywa się. Jego twarz jest czerwona z gniewu. — Nie za Leę pracowałem — krzyczy — ale za Rachelę. Przez siedem lat! A teraz mnie oszukałeś! — Uspokój się Jakubie! — mówi Laban. — U nas jest zwyczaj, że najpierw wychodzi za mąż starsza siostra, a potem dopiero młodsza. — Nie chcę Lei! — woła Jakub. — Chcę Rachelę! — Możesz mieć za żonę i Rachelę. Już jutro możesz się z nią ożenić, ale wtedy musisz jeszcze raz paść owce przez siedem lat! — Ty oszuście! — mruczy Jakub. Ale ponieważ tak kocha Rachelę, zgadza się. Kilka dni później poślubia ją. I znowu siedem lat, które musi pracować za nią, mijają mu jak kilka dni. Dobrobyt Jakuba Rdz 29,31-30,43 Uwagi wstępne Przegląd synów Jakuba i ich matek: Pokolenie Lei Pokolenie Racheli Ruben Józef Symeon Beniamin Lewi Juda Issachar Zabulon Zilpa Bilha Gad Dan Aser Neftali Poważanie i pozycja żony zależały od liczby synów, które urodziła, dlatego zrozumiałe jest, że kobieta robiła wszystko, żeby udowodnić swoją płodność. Jeżeli nawet tylko przez pewien czas pozostawała bezdzietna, było rzeczą naturalną, gdy oddawała mężowi swoją służącą, aby dzięki niej otrzymać dziecko. Niewolnica Bilha rodziła na kolanach swojej pani, aby dziecko wywodzące się z jej łona zostało uznane jako Racheli. Początek opowiadania o narodzinach Issachara jest, jednym z rzadkich przekazów ukazujących patriarchów także jako rolników. Również koczownicy posiadający nierogaciznę przy swoim tymczasowym osadnictwie zajmowali się uprawą roli". Jabłka miłości, które znalazł Ruben, są żółto-czerwonymi, mocno pachnącymi owocami mandragory - krzewiastej rośliny. Te owoce działają odurzająco i od dawna są znane jako afrodyzjaki. Pień z korzeniami mandragory nazywa się pokrzyk, i często przybierając kształt człowieka, odgrywał i dalej odgrywa dużą rolę w zabobonach jako magiczny środek sprzyjający płodności. Z powodu tej pobudzającej właściwości Rachela zapragnęła jabłek miłości od Lei, ale nie przydały się jej na nic. Dopiero zwrócenie się do Boga uczyniło ją płodną! Opowiadanie o dobrobycie Jakuba jest w wielu miejscach niezrozumiałe. Między innymi z tej przyczyny, że wielu wyrażeń hebrajskich nie można przetłumaczyć. Jednak sens opowiadania jest następujący: Jakub chce wrócić do domu i prosi Labana o rozwiązanie zobowiązującej przysięgi. Wprawdzie Laban mówi, że Jakub może zażądać zapłaty za swoją służbę i odejść, ale nie jest to takie proste. Późniejsze wydarzenia pokazują to dokładnie. Dla Labana Jakub jest obcokrajowcem bez własnej ziemi, zatem nie może być pełnoprawnym członkiem wspólnoty. Chociaż Jakub może wymagać zapłaty, to według poglądu Labana musi pozostawić swoją żonę i dzieci. Laban wskazuje później na takie prawo, gdy mówi: „Córki są moimi córkami i ich dzieci są moimi dziećmi" (por. Rdz 31,43). Jednakże Jakub uważa, że jako krewny Labana ma inne prawa niż jakiś obcokrajowiec. Pomimo to nie żąda żadnej określonej zapłaty, lecz gotów jest dalej pracować jako pasterz, jeśli tylko będzie mógł zatrzymać część przydzielonych mu zwierząt. Stada nierogacizny składają się głównie z jednobarwnych (białych) owiec i również głównie z jednobarwnych (czarno-brązowych) kóz. O wiele rzadsze są zwierzęta nakrapiane albo w pasy. Jakub proponuje Labanowi oddzielić od stada wielobarwne zwierzęta, a to co okaże się później nakrapiane lub w pasy w jednobarwnym stadzie, będzie należało do niego. Oboje zawierają taką umowę, godząc się na powyższe warunki. Dla opowiadającego istotne jest, by pokazać, że Jakub jest w dalszym ciągu przebiegłym człowiekiem i że tym razem samemu Labanowi nie udało się przeniknąć jego planów. Tak zinterpretowałbym tę opowieść: obietnica, że Bóg uczyni z Abrahama wielki naród, spełniła się w postaci licznego potomstwa Jakuba. Działanie błogosławieństwa przejawia się również w tym, że Jakub staje się bogaty, chociaż zaczął od służby u Labana. W tych zewnętrznych okolicznościach ukazuje się kierownictwo Boga. Opatrzność Boża będzie widoczna i w tym opowiadaniu i dotyczyć będzie głównie dzieci. Opowiadanie W mieście Charan, tam gdzie stał dawniej tylko dom hodowcy owiec - Labana, teraz stoi ich wiele. W starym domu ciągle jeszcze mieszka Laban. W międzyczasie jego córki i synowie zawarli małżeństwa. Na świat przyszły dzieci, Laban stał się dziadkiem. Dla tak wielu ludzi nie było już miejsca w starym domu, dlatego Laban zbudował najpierw drugi, potem trzeci, a w końcu jeszcze czwarty dom. Kazał także powiększyć magazyny, dziedziniec i wybudować nowy mur wokół wszystkiego. Teraz dwór Labana wygląda prawie jak mała ufortyfikowana wieś. W jednym z tych domów mieszkają Jakub, Lea i Rachela. Jakub jest u Labana już prawie dwadzieścia lat, a jego żony urodziły mu dwanaścioro dzieci. Najstarszy chłopak ma na imię Ruben. Ma dwanaście lat i jest już silny i dzielny. Wcześnie rano wychodzi na pastwisko z owcami swojego dziadka. Najczęściej zabiera ze sobą swoich braci: Symeona, Lewiego i Judę, którzy są trochę od niego młodsi. — Czy możemy także pójść z tobą? — błagają dziesięcioletni Dan i ośmioletni Neftali. Dziadek podarował im osła i jeżeli Ruben pozwoli, pojadą z nim na pastwisko. Gdy już przybyli na pastwisko i owce zaczęły skubać trawę, Ruben uczy braci dawnych zabaw pasterzy - mocowania się i walczenia przy pomocy laski pasterskiej. Często palcami sprawdza ich mięśnie ramion. Potem zwykle mówi do Dana i Neftalego: —Nie macie jeszcze żadnych prawdziwych mięśni. Jesteście jeszcze dzieciakami. Za dużo jeździcie na ośle zamiast chodzić na nogach. Pasterze muszą być silni i zahartowani, aby mogli walczyć z dzikimi zwierzętami i rabusiami. Czasem Ruben odcina grubą gałąź od krzewu, wyciąga z niej rdzeń i robi flet. Uczy braci starych tańców i pieśni pasterskich. Młodszemu rodzeństwu nie wolno jeszcze wychodzić na pastwisko, ale pomagają matkom i służącym przy pracy w domu. Gad i Aser każdego ranka i wieczoru chodzą po wodę do studni przed miastem. Kamienne schody prowadzą do źródła na dole. U góry przy schodach siedzą trzej pasterze. Przez cały dzień patrzą przed siebie głupkowato. Są zbyt starzy, żeby jeszcze iść z owcami na pastwisko. Jeden z nich ma okrągłą czerwoną twarz i podwójny podbródek. Kiedy przychodzą Gad i Aser, a on akurat nie śpi, za każdym razem woła: — Tu przychodzą dzieci Jakuba! Pokażcie swoje muskuły! Czy już jesteście tacy silni jak wasz ojciec? Kiedy przed wielu laty przyszedł do Charanu, zupełnie sam odsunął ten kamień od studni, tam na górze! Stary pasterz pokazuje w dal. — A tam przy tej studni — mówi — wasza babcia Rebeka poiła wielbłądy, kiedy sługa szukał żony dla Izaaka. Gad i Aser słuchają pasterza, chociaż zawsze opowiada im tę samą historię. Issachar i Zabulon są jeszcze za mali, żeby pójść do studni, ale i oni mogą być pożyteczni - przędą wełnę w domu. Zręcznie obracają wrzeciono swoimi małymi rękami. Najmłodsze z dzieci - siostrzyczka Dina i trzyletni Józef czołgają się wokół po dziedzińcu i bawią się kamieniami. — Kamienie to są owce! — mówi Dina do Józefa. — Czarne kamienie to czarne owce. Są twoje. Białe kamienie to białe owce. One należą do mnie. — Wszystkie owce należą do dziadka! — woła jakiś głos. To Laban. Wyszedł akurat ze swojego domu na dziedziniec, na którym bawią się dzieci. — Dziadzio! — woła Dina i rzuca się w ramiona Labanowi. Laban podrzuca ją w górę. Pozwala, żeby opadła i znów ją podrzuca. Dina aż piszczy z radości. — Mnie też rzuć w powietrze! — woła Józef i idzie do dziadka, kołysząc się na swoich krótkich nogach. Laban trzyma ręce za plecami. — Coś ci przyniosłem, Józefie — mówi. — Którą rękę wybierasz? Józef zna tę zabawę. Jeżeli mówi: „Ta ręka tutaj!" - to jest ona pusta. A kiedy mówi: „Ta druga ręka!" - to jest ona także pusta, ponieważ dziadek to, co trzyma w ręku za plecami, zawsze szybko przekłada do drugiej ręki. — Ta i ta! — woła Józef i pokazuje na obie ręce. Ktoś się śmieje pod drzwiami. To Jakub. Podchodzi do Józefa i gładzi go po głowie. — Jesteś przebiegłym chłopcem Józefie — mówi. — Dokładnie tak, jak twój dziadek! — Albo jak twój ojciec — odpowiada Laban śmiejąc się, po czym otwiera dłonie i wsuwa po daktylu do ust Dinie i Józefowi. — Chodź, Labanie — mówi Jakub. — Siądziemy sobie tu przy kamiennym stole w cieniu domu! Idzie do domu i wraca z placuszkami i talerzem pełnym oliwek. Mężczyźni jedzą. Patrzą na Dinę i Józefa, którzy znów bawią się kamyczkami. — Masz wspaniałe dzieci — mówi Laban. — Wszystkie są zdrowe — odpowiada Jakub. — Bóg mi pobłogosławił. — Czy jeszcze pamiętasz — mówi Jakub — jak przyszedłeś do mnie przed wielu laty? Gdy cię zapytałem, jak długo chcesz zostać u mnie, czy wiesz, co odpowiedziałeś? „Kilka miesięcy!" powiedziałeś. „Albo może rok". A teraz z tego roku zrobiło się prawie dwadzieścia lat. Jakub kiwa głową. — W ostatnim czasie dużo myślę o domu — mówi. — Czasem śni mi się w nocy miasto namiotów i namiot mojego ojca. Widzę go, jak leży na swoich poduszkach. Widzę też matkę z jej czarnymi warkoczami. I widzę Ezawa, jak łapie mysz przed namiotem. Czy Ezaw jeszcze ciągle mieszka we wsi namiotów i czy ciągle jeszcze gniewa się na mnie? Jakub wstaje. Idzie do bramy dziedzińca i patrzy w dal. — Chciałbym znów wrócić do domu — mówi do Labana. — Pozwól mi, żebym z Leą i Rachelą i moimi dziećmi udał się do Kanaanu. Już długo ci służyłem. — Nie mogę cię zmuszać, byś pozostał tu na zawsze — mówi Laban. — Odkąd jesteś u mnie, Bóg mi błogosławił. Już wcześniej byłem tu najbogatszym hodowcą bydła, ale teraz mam tak wiele owiec i kóz, tak wiele wołów i wielbłądów i tak dużo złota i srebra, jak nigdy dotąd. Dlatego ty także zasłużyłeś na nagrodę. Powiedz mi, co mam ci dać! — Dałeś mi już Leę i Rachelę; wszyscy też dostaliśmy od ciebie jedzenie i ubranie — odpowiada Jakub. — Ale ja chcę ci dać nagrodę — obstaje przy swoim Laban. Jakub zastanawia się. — Dobrze — mówi. — Zostanę u ciebie jeszcze około roku. Wszystkie owce i kozy, które się urodzą w tym czasie i będą miały białą wełnę, powinny należeć do ciebie. Ale wszystkie owce i kozy, które urodzą się w tym czasie i będą miały wełnę w kropki lub pasy, mają należeć do mnie. Laban chciał się głośno roześmiać, ale nie pokazał tego po sobie. „Kropkowane i pasiaste owce czy kozy zdarzają się przecież bardzo rzadko — myśli. — Ale dla mnie to same korzyści". — Zgadzam się — mówi głośno. Obaj mężczyźni podają sobie ręce. Potem Laban biegnie do swoich synów tak szybko, ile sił w nogach. — Ten Jakub jest już u nas dwadzieścia lat — mówi. — Ale nie zna się w ogóle na hodowli zwierząt. Opowiada im, jak postąpił z Jakubem. Wszyscy śmieją się na całe gardło z głupoty Jakuba. Ale kilka miesięcy później już się nie śmieją. Laban wyjeżdża na swoim ośle, żeby policzyć owce i kozy. Gdy dochodzi do Jakuba, dziwi się - gdziekolwiek spojrzy, widzi młode owce: czarne, pasiaste i kropkowane. Laban zaczyna liczyć: — Raz, dwa... cztery... sześć... dziesięć... Liczy przez kwadrans. Liczy pół godziny. Liczy godzinę. Pot spływa mu z czoła. Wreszcie zakończył. — Prawie czterysta owiec i kóz należy do Jakuba! — mruczy. — A do kogo należą tamte wielbłądy i bydlęta? — pyta jednego z pasterzy. — One należą do mojego pana, Jakuba! — mówi pasterz. — On wymienił owce i kozy na wielbłądy i bydlęta. Laban wskakuje na swojego osła i jedzie do domu. — Jak mu się to udało zrobić? — pyta synów. — On dokupił do naszych białych owiec - czarne, a do naszych ciemnobrązowych kóz - kilka białych — mówi jeden z synów. — I właśnie potem młode stały się nakrapiane i cętkowane. Jednak Jakub zna się trochę na hodowli bydła. — To nie zawsze się udaje — mówi Laban. — Ale Jakubowi wszystko się udaje. To jak czary. — Może jego Bóg jest potężniejszy niż nasz bóg domowy — mówi jeden z synów. — Coś takiego! — krzyczy Laban. Jeszcze długo urąga głośno, a w jego sercu jest ciemno z zazdrości i zawiści. opr. mg/mg